تا همین هفته پیش ماکارونی یک غذای کارگری و دانشجویی محسوب می‌شد که با یک بسته یک کیلویی ۱۲ هزار تومانی و یک قوطی مایه آماده ۱۴ هزار تومانی می‌شد ۸ گرسنه را سیر کرد. حالا ولی قیمت همان بسته به ۳۴ هزار تومان رسیده. درست همین اتفاق برای ساندویچ‌هایی که با نان فانتزی تهیه می‌شدند هم تکرار شده. ماجرا از چه قرار است؟

نگین باقری | تا همین هفته پیش ماکارونی یک غذای کارگری و دانشجویی محسوب می‌شد که با یک بسته یک کیلویی ۱۲ هزار تومانی و یک قوطی مایه آماده ۱۴ هزار تومانی می‌شد ۸ گرسنه را سیر کرد. حالا ولی قیمت همان بسته به ۳۴ هزار تومان رسیده. درست همین اتفاق برای ساندویچ‌هایی که با نان فانتزی تهیه می‌شدند هم تکرار شده. ماجرا از چه قرار است؟

سربازان روسی که اولین تیر را دو ماه پیش در کی‌یف شلیک کردند، نه فقط اوکراین، بلکه بازار گندم، آرد و هرچیز دیگری که به این گروه غذایی مربوط می‌شود را برهم زدند. با ورود نیروی نظامی روسیه به خاک اوکراین، غلات نایاب شد، قیمت آن بالا رفت و در نتیجه دولت در ایران یارانه آرد صنعتی را حذف کرد. این خلاصه یک خطی از همه اتفاق‌هایی است که در دو ماه گذشته باعث شده شرکت‌های بزرگ ماکارونی و نانوایی‌های فانتزی یک غذای ساده و ارزان را از لیست خرید سفره‌های کارگری و دانشجویی قلم بزنند.

چرا اینطور شد؟
اوکراین و روسیه تولید کننده بخش زیادی از غلات در دنیا هستند که با جنگ اخیر، کشورهای دیگری مثل آرژانتین و برزیل جایگزین آن شده‌اند. با این اتفاق، مهم‌ترین محصول این دو کشور، یعنی گندم تبدیل به کالایی کمیاب شد که دیگر با مشقت بیشتری به کارخانه‌های آردسازی می‌رسید. نه فقط در ایران، کشورهای دیگر هم درگیر همین چرخه شدند. برخی از آنها به دلیل ارتباطات اقتصادی قوی‌تر، با دردسر کمتری جایگزین‌های خودشان را برای گندم روسیه و اوکراین پیدا کردند. اگرچه این موضوع مانع افزایش قیمت آرد، روغن، ‌نان و محصولات دیگر در اروپا نشد ولی جزئیات دیگری وجود داشت که تجربه ایرانی‌ها از این ماجرا را متفاوت از دیگر کشورهای اروپایی کرد.

چرا دولت اجازه افزایش قیمت را داد؟
یک: اول باید توافق کنیم که ماکارونی برای سفره غذای ایرانی اهمیت زیادی دارد. هر ایرانی به طور متوسط سالی شش کیلوگرم ماکارونی مصرف می‌کند که این مقدار یک ششم مصرف برنج است. در همین درگیری بین تامین گندم و قیمت آن بود که دولت گفت چاره‌ای جز حذف یارانه و درنتیجه اجازه دستور افزایش قیمت ندارد. پس یارانه آرد صنعتی را (برای نانوایی های پخت نان فانتزی و تولید ماکارونی )حذف کرد و وعده داد که به زودی یارانه آن را توزیع می‌کند.

دو: البته دولت گفته چند دلیل دیگر هم برای این کار داشته است که مهم‌ترین‌شان به قاچاق آرد و گندم برمی‌گشت. توجه کنید که ایران به شکل ذاتی باید کمترین زیان را از کمبود گندم متحمل شود چرا که طبق آمارهای دولتی به طور متوسط ۹۰ درصد گندم ایران در کشور تولید می شود . اما حالا یکی از دلایل دولت این بود که آرد و گندم ایران در این بازار سیاه ایجاد شده ،‌ به صورت قاچاق وارد افغانستان می‌شود. درنتیجه پولی که دولت برای یارانه آن می‌دهد، درواقع به جیب کشورهای همسایه می‌رود.پس تصمیم گرفت با گران کردن آرد و گندم صرفه قاچاق آن را برای قاچاقچیان از بین ببرد ! البته مشهور است که در ایران هرچیزی که می‌خواهد گران بشود ناگهان همه یاد قاچاق آن می افتند. از گوشت تا گندم !

قیمت چقدر تغییر کرد؟
یک: قیمت ماکارونی قبلا برای بسته‌های ۵۰۰ گرمی، ۷۰۰ گرمی و ۱۰۰۰ گرمی به ترتیب ۶۳۰۰، ۸۶۰۰ و ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان بود. ولی بعد از افزایش قیمت این سه گروه به همین ترتیب برابر با ۱۷ هزار تومان، ۲۴ هزار تومان و ۳۴ هزار تومان شدند.

دو: ترکش‌های حذف یارانه آرد، به نان‌های فانتزی هم رسید و باعث شد که قیمت نان فانتزی یا همان نان حجیم و نیمه حجیم افزایش یابد. اینطور که رئیس اتحادیه این نان‌ها گفته، این آرد از کیسه‌ای ۶۷ هزار تومان به ۶۳۰ هزار تومان (حدود ۱۰ برابر) افزایش یافته است. این افزایش قیمت حالا به نان فانتزی و شیرمال و … رسیده و احتمالا همین روزها به همبرگری‌ها و ساندویچی‌ها هم می‌رسد.
تا پیش از این نان فانتزی بر‌خلاف اسمش، نان لوکسی محسوب نمی‌شد. ولی با سیاست جدید نان آماده طبقه متوسط و ضعیف هم قیمتش حداقل سه برابر شده است.

با امپراتورهای ماکارونی آشنا شوید
در پس زمینه اخبار افزایش نرخ ماکارونی همه توجه‌ها به دو امپراتور مهم این محصول غذایی جلب شد: زرماکارون و تک ماکارون. جناح های مختلف سیاسی هرکدام بسته به تمایلاتشان یکی از این دو امپراطوری را باعث التهاب در بازار ماکارونی قلمداد کرده اند. با این دو امپراتوری آشنا شویم:

یک: اول وقتی خبر توقیف انبار تک ماکارون آمد، اسم رضا مطلبی کاشانی دوباره به رسانه‌ها برگشت. او مالک تک ماکارون است؛ همان ماکارونی با بسته‌های سبز رنگ بخش اعظم این بازار را در دست دارد اما این تمام چیزی نیست که می‌تواند توصیف‌کننده این چهره در سایه باشد. درباره او می‌توان به این جزئیات هم اشاره کرد:

دو: برخلاف امپراتوری زر ماکارون، اطلاعات شخصی زیادی از سن و محل تولد کاشانی در دسترس نیست. جزئیاتی که می‌توان به آن اشاره کرد این است که او به همراه حدادعادل، محمدحسین صفارهرندی، انسیه خزعلی و چند چهره سیاسی دیگر یکی از اعضای هیات امنای حرم رضوی است.

سه: مطلبی کاشانی، به گفته حجت‌الاسلام کاظم صدیقی، امام جمعه موقت تهران، پیکر آیت‌الله مصباح یزدی را به خانه خودش برده و غسل داده. حجت الاسلام صدیقی روایتی هم از مطلبی کاشانی درباره کرامات مرحوم مصباح یزدی به هنگام غسل نقل کردند که بعدها به خاطر آن عذرخواهی کردند و گفتند که روایت دقیقی نبوده است .

چهار: یکی دیگر از موضوعات مرتبط با وی، به خانه یکی از وعاظ معروف مربوط می‌شود. در شهریور ۹۹، یاشار سلطانی با انتشار سندی از شراکت این روحانی با مالک تک‌ماکارون در ساخت و ساز ملکی در منطقه ۲ تهران خبر داد. طبق این روایت باعث و بانی این اشنایی مرحوم آیت الله حق شناس بوده اند.

پنج: در این میان رئیس سازمان تعزیرات حکومتی از جریمه شدن یک شرکت تولید ماکارونی به پرداخت بیش از ۳۸۰ میلیارد تومان به علت گران فروشی خبر داد.

به گزارش فارس، احمد اصانلو رئیس سازمان تعزیرات حکومتی اظهار کرد: بعد از وصول گزارش تخلف یک شرکت بزرگ تولید ماکارونی در استان البرز با عنوان گرانفروشی ، شعبه تعزیرات حکومتی به صورت ویژه وارد رسیدگی شد. به گفته وی بررسی ها حاکی از این بود که شرکت موصوف به صورت گسترده اقدام به گرانفروشی کرده است. البته دیروز این شرکت(تک ماکارون ) بیانیه داد که ۶۷۰ تن ماکارونی (که ادعای احتکار آنها شده است) فقط حاصل ۳۰ ساعت کار کارخانه است و احتکاری نشده است.

همزمان با این اتفاق، سایت‌های اصولگرا هم از مدیرعامل زرماکارون به عنوان برهم زننده بازار یاد می‌کردند.
یک: مرتضی سلطانی متولد سال ۱۳۳۷ در قم است. او کودکی خود را در فقر گذرانده و آنطور که خودش در خاطراتش گفته،‌ به ناچار و برای رفع مشکلات مالی، مدتی کار واکس زدن را تجربه کرده ‌است.

دو: تا قبل از انقلاب، ساخت سوله‌ها در انحصار خارجی‌ها بود و با رفتن آنها از ایران، سوله جدیدی ساخته نمی‌شد؛ به همین دلیل، او تصمیم گرفت کار خود را با ساخت سوله در ساوه آغاز کند.

سه: مدتی بعد تصمیم گرفت تا وارد تولید آرد صنعتی شود و در سال ۱۳۷۲ توانست شرکت آرد زر و در سال ۱۳۸۰ اولین کارخانه سمولینای ایران را به بهره‌برداری برساند. در سال ۱۳۸۴ شرکت زرماکارون و در سال ۱۳۹۴ اولین پالایشگاه غلات ایران زر فروکتوز را به بهره‌برداری رساند.

چهار: سال ۱۳۹۵ حسن روحانی از کارخانه‌های او بازدید کرد. اینطور که در گزارش سایت‌های اصولگرا آمده مرتضی سلطانی در آذرماه ۱۳۹۵ از محمدرضا نعمت‌زاده حکم مشاوری دریافت می‌کند و معاون کل سرپرست نهاد ریاست جمهوری و سپس در سال ۱۳۹۶ یکی از اسپانسرهای انتخابات رئیس جمهور سابق شد.